ကမၻာအရပ္ရပ္က သန္းနဲ႔ခ်ီ လူသားေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို
ၿခိမ္းေျခာက္ေန တဲ့ စစ္ပဲြ လက္က်န္ ေျမျမဳပ္မိုင္းနဲ႔ ေပါက္ကဲြေရးပစၥည္းေတြကို လံုး၀
အဆံုးသတ္ ဖယ္ရွားဖို႔ ဆိုၿပီး မေန႔က က်ေရာက္တဲ့ ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ
အသိျမွင့္တင္ေရးေန႔ International Day of Mine Awareness ေန႔မွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက တိုက္တြန္း
ေတာင္းဆို လိုက္ပါတယ္။
ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ေတာ့ ဂ်နီဗာၿမိဳ႕ကေန Lisa Schlein သတင္းေရးသားေပးပို႔ခ်က္ကုိ
ကိုသားညြန္႔ဦးက တင္ဆက္ေပးထားပါတယ္။
ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြဟာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၉ ႏိုင္ငံနဲ႔ အျခားေနရာ ၆ ခုတို႔မွာ ရိွေနတုန္းပဲ လို႔ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒီ စစ္လက္နက္ေတြ အျပင္ အျခား စစ္က်န္ ေပါက္ကဲြေစတဲ့ လက္နက္ ပစၥည္းေတြဟာ ႏိုင္ငံ အေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနသလို၊ ဖံြၿဖိဳးမႈ အလားအလာေတြကိုလည္း ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။
ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈ ႏိုင္ငံမွာ ေဒသခံျပည္သူေတြ လံုၿခံဳေဘးကင္းေစဖို႔နဲ႔ အဲဒီက စီးပြားေရး ဘ၀ေတြကို ျပန္လည္တည္ေထာင္ေပးႏိုင္ဖို႔ အဲဒီလိုစစ္က်န္ လက္နက္ ပစၥည္းေတြ ဖယ္ရွားေရးကို UNMAS ေခၚတဲ့ ကုလသမဂၢ မိုင္းရွင္းလင္းေရး အဖဲြ႔က ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႔ဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္း ရွင္းလင္းေရး တင္မဟုတ္ပဲနဲ႔၊ စစ္ပဲြက်န္ေပါက္ကဲြေရးလက္နပစၥည္းေတြကိုပါ ဖယ္ရွား ရွင္းလင္းေပးေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္း တပ္ဖဲြ႔ေတြ ကင္းလွည့္သြားလာႏိုင္ေအာင္၊ လူသားခ်င္းစာနာ အကူအညီေပးေရး အဖဲြ႔ေတြ အေနနဲ႔ အေထာက္အပံ့ေတြ သြားေရာက္ေပးႏိုင္ေအာင္၊ ေဒသခံ သာမန္ အရပ္သားျပည္သူေတြ အေနနဲ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔ျခင္း မရိွပဲ သူတို႔ အလုပ္ခြင္ေတြ ကို ျပန္သြားႏိုင္ေအာင္ UNMAS ကုလ မိုင္းရွင္းရွာေဖြေရး အဖဲြ႔ က ေဆာင္ရြက္ေပး ပါတယ္။
UNMAS ဟာ မာလီ၊ ဆိုမားလီးယား၊ ဆီးရီယား။ လစ္ဗ်ား၊ အာဖဂနစၥတန္နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ မိုင္းရွာေဖြ ရွင္းလင္းေရးကို ေဆာင္ရြက္ေပးေန တယ္လို႔ UNMAS ညြန္ၾကားေရးမႈး Agnes Marcailliou က ေျပာပါတယ္။ အိုင္ဗရီကိုစ္ ေကာ့တီဘြားႏိုင္ငံေတြမွာရိွတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိမ္းတပ္ဖဲြ႔ေတြကိုလည္း အကူအညီေပးေနပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ Cote d’lvoire (ေကာ့ဒီဘြား)မွာ ပံုမွန္လိုပဲ မိုင္းရွင္း လင္းေရးေတြ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့စဥ္ တုန္းက၊ အဲဒီမွာရိွတဲ့ ေပါက္ကဲြေစႏိုင္တဲ့ လက္နက္ ပစၥည္း အစံုအပံုေတြကို လည္း အကူအညီေတာင္းလို႔ ရွင္းလင္းေပးခဲ့ ရပါတယ္။ လက္နက္ဂိုေထာင္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ကို ရွာေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြဟာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကဲြႏိုင္သလို၊ မသမာသူေတြ လုယူမယ့္အႏၱရာယ္လည္းရိွပါတယ္။ အဲဒါေတြကို ၄၅ ရက္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ဒီေန႔အထိ ရွင္းလင္းေပးေနပါတယ္။ သူတို႔ဆီမွာရိွၿပီး သူတို႔ေတြသိမထားတဲ့ ေျမျမဳပ္မိုင္းေဟာင္းေတြ၊ လက္နက္အစုအပံုေတြကို ရွင္းလင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ေကာ့ဒီဘြားမွာ အခုလို လုပ္ေပးေနသလိုပဲ၊ လစ္ေဘးရီယားႏိုင္ငံကလည္း သူတို႔ကို အဲလို အကူအညီေပးဖို႔ ေတာင္းခံ ထားပါတယ္။ က်မတို႔ ဇူလိုင္က်ရင္ စၿပီး လုပ္မွာပါ။”
UNMAS ဟာ အခုလဆိုရင္ ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံတြင္း ေဒသခံျပည္သူေတြ အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေစဖို႔ ေပါက္ကဲြေစတဲ့ လက္နက္ပစၥည္းေတြကို ရွာေဖြေဖာ္ ထုတ္ေနတယ္လို႔ Marcailiou က ေျပာပါတယ္။ ေျမျမဳပ္မိုင္းနဲ႔ ကလပ္စတာ ဆင့္ကဲြဗံုးအသံုးျပဳမႈ တားျမစ္ေရး ႏိုင္ငံတကာလံႈ႕ေဆာ္ေရးအဖဲြ႔ကလည္း၊ အဲဒီ့လက္နက္ပစၥည္းေတြ အသံုးျပဳမႈ တားျမစ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ မႈေတြ ရခဲ့တဲ့ ၁၉၉၇ နဲ႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကတည္းကဆိုရင္ လူသားေတြနဲ႔ ေဒသခံ လူမႈ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ အႏၱရာယ္ျပဳေနတဲ့ ဒီလက္နက္ ပစၥည္း ေလွ်ာ့ခ်ေရးမွာ အေတာ္ေလး ေအာင္ျမင္မႈရလာတယ္လို႔ အစီရင္ခံခ်က္ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။
အဲဒီ့ကတည္းကဆိုရင္ အရင္တုန္းက ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြရိွခဲ့တဲ့ ေျမ စတုရမ္း ကီလိုမီတာ ရာေပါင္းမ်ားစြာကို ရွင္းလင္းေပးခဲ့ၿပီး၊ မိုင္းေတြနဲ႔ ကလက္စတာ ဗံုးေပါင္း သန္းနဲ႔ခ်ီကို ရွင္းလင္းဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အေရးအႀကီးဆံုး ကေတာ့ မိုင္းနဲ႔ကလပ္စတာဗံုးေတြေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသေၾကမႈဟာ ငါးေထာင္ေအာက္ထိကို အေတာ္ေလး က်ဆင္းသြားတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။
ဆီးရီးယားနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွစ္ႏိုင္ငံဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္းသံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ရိွေနတုန္းပဲလို႔ UNMAS ညြန္ၾကားေရးမႈး Marcailiou က ေျပာပါတယ္။
“ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသေၾကမႈ အျမင့္ဆံုး ႏိုင္ငံေတြ ထဲက တႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ အထိျဖစ္ေနသလဲ၊ အစိုးရအပါအ၀င္ေပါ့ - ျပႆနာေတြဟာ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကိုေတာ့ မသိရေသး ပါဘူး။ ေျမျမဳပ္မိုင္း အားလံုးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထုတ္လုပ္ၿပီး၊ ေနတိုင္းလိုလိုပဲ အေတာ္ေလးကို အသံုးမ်ားေနပါတယ္။”
UNMAS ဟာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈ ႏိုင္ငံမွာ ေဒသခံလုပ္သားေပါင္း တေသာင္း ရွစ္ေထာင္ေလာက္နဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။ မိုင္းရွာေဖြေရးအစီအစဥ္ေတြ လုပ္ဖို႔ တႏွစ္တႏွစ္ကို ေဒၚလာသန္း ၂၅၀ေလာက္ ကုန္က်ပါတယ္။ အခုလို ကမၻာေနရာ အနွံ႔ မိုင္းရွင္းလင္းေဖာ္ထုတ္ေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္ဟာ လူေတြရဲ႕ အသက္ကို ကယ္တင္ႏိုင္သလို၊ လူသားခ်င္းစာနာကူညီမႈ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းေတြကိုလည္း အေထာက္အကူျဖစ္ေစတယ္၊ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကိုလည္း ေဆာင္က်ဥ္းေပးပါတယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးမွာ စစ္က်န္လက္နက္ပစၥည္းေတြ မိုင္းေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကေန အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ဖို႔ ဆက္ၿပိး လုပ္သြားရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြဟာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၅၉ ႏိုင္ငံနဲ႔ အျခားေနရာ ၆ ခုတို႔မွာ ရိွေနတုန္းပဲ လို႔ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဒီ စစ္လက္နက္ေတြ အျပင္ အျခား စစ္က်န္ ေပါက္ကဲြေစတဲ့ လက္နက္ ပစၥည္းေတြဟာ ႏိုင္ငံ အေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ျပည္သူေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနသလို၊ ဖံြၿဖိဳးမႈ အလားအလာေတြကိုလည္း ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။
ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈ ႏိုင္ငံမွာ ေဒသခံျပည္သူေတြ လံုၿခံဳေဘးကင္းေစဖို႔နဲ႔ အဲဒီက စီးပြားေရး ဘ၀ေတြကို ျပန္လည္တည္ေထာင္ေပးႏိုင္ဖို႔ အဲဒီလိုစစ္က်န္ လက္နက္ ပစၥည္းေတြ ဖယ္ရွားေရးကို UNMAS ေခၚတဲ့ ကုလသမဂၢ မိုင္းရွင္းလင္းေရး အဖဲြ႔က ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႔ဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္း ရွင္းလင္းေရး တင္မဟုတ္ပဲနဲ႔၊ စစ္ပဲြက်န္ေပါက္ကဲြေရးလက္နပစၥည္းေတြကိုပါ ဖယ္ရွား ရွင္းလင္းေပးေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိန္း တပ္ဖဲြ႔ေတြ ကင္းလွည့္သြားလာႏိုင္ေအာင္၊ လူသားခ်င္းစာနာ အကူအညီေပးေရး အဖဲြ႔ေတြ အေနနဲ႔ အေထာက္အပံ့ေတြ သြားေရာက္ေပးႏိုင္ေအာင္၊ ေဒသခံ သာမန္ အရပ္သားျပည္သူေတြ အေနနဲ႔ ေၾကာက္ရြံ႕ ထိတ္လန္႔ျခင္း မရိွပဲ သူတို႔ အလုပ္ခြင္ေတြ ကို ျပန္သြားႏိုင္ေအာင္ UNMAS ကုလ မိုင္းရွင္းရွာေဖြေရး အဖဲြ႔ က ေဆာင္ရြက္ေပး ပါတယ္။
UNMAS ဟာ မာလီ၊ ဆိုမားလီးယား၊ ဆီးရီယား။ လစ္ဗ်ား၊ အာဖဂနစၥတန္နဲ႔ အျခားႏုိင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ မိုင္းရွာေဖြ ရွင္းလင္းေရးကို ေဆာင္ရြက္ေပးေန တယ္လို႔ UNMAS ညြန္ၾကားေရးမႈး Agnes Marcailliou က ေျပာပါတယ္။ အိုင္ဗရီကိုစ္ ေကာ့တီဘြားႏိုင္ငံေတြမွာရိွတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးထိမ္းတပ္ဖဲြ႔ေတြကိုလည္း အကူအညီေပးေနပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ Cote d’lvoire (ေကာ့ဒီဘြား)မွာ ပံုမွန္လိုပဲ မိုင္းရွင္း လင္းေရးေတြ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့စဥ္ တုန္းက၊ အဲဒီမွာရိွတဲ့ ေပါက္ကဲြေစႏိုင္တဲ့ လက္နက္ ပစၥည္း အစံုအပံုေတြကို လည္း အကူအညီေတာင္းလို႔ ရွင္းလင္းေပးခဲ့ ရပါတယ္။ လက္နက္ဂိုေထာင္ေပါင္း ၅၀ ေလာက္ကို ရွာေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြဟာ အခ်ိန္မေရြးေပါက္ကဲြႏိုင္သလို၊ မသမာသူေတြ လုယူမယ့္အႏၱရာယ္လည္းရိွပါတယ္။ အဲဒါေတြကို ၄၅ ရက္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ဒီေန႔အထိ ရွင္းလင္းေပးေနပါတယ္။ သူတို႔ဆီမွာရိွၿပီး သူတို႔ေတြသိမထားတဲ့ ေျမျမဳပ္မိုင္းေဟာင္းေတြ၊ လက္နက္အစုအပံုေတြကို ရွင္းလင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ေကာ့ဒီဘြားမွာ အခုလို လုပ္ေပးေနသလိုပဲ၊ လစ္ေဘးရီယားႏိုင္ငံကလည္း သူတို႔ကို အဲလို အကူအညီေပးဖို႔ ေတာင္းခံ ထားပါတယ္။ က်မတို႔ ဇူလိုင္က်ရင္ စၿပီး လုပ္မွာပါ။”
UNMAS ဟာ အခုလဆိုရင္ ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံတြင္း ေဒသခံျပည္သူေတြ အႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေစဖို႔ ေပါက္ကဲြေစတဲ့ လက္နက္ပစၥည္းေတြကို ရွာေဖြေဖာ္ ထုတ္ေနတယ္လို႔ Marcailiou က ေျပာပါတယ္။ ေျမျမဳပ္မိုင္းနဲ႔ ကလပ္စတာ ဆင့္ကဲြဗံုးအသံုးျပဳမႈ တားျမစ္ေရး ႏိုင္ငံတကာလံႈ႕ေဆာ္ေရးအဖဲြ႔ကလည္း၊ အဲဒီ့လက္နက္ပစၥည္းေတြ အသံုးျပဳမႈ တားျမစ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ မႈေတြ ရခဲ့တဲ့ ၁၉၉၇ နဲ႔ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကတည္းကဆိုရင္ လူသားေတြနဲ႔ ေဒသခံ လူမႈ အသိုင္းအ၀ိုင္းေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ အႏၱရာယ္ျပဳေနတဲ့ ဒီလက္နက္ ပစၥည္း ေလွ်ာ့ခ်ေရးမွာ အေတာ္ေလး ေအာင္ျမင္မႈရလာတယ္လို႔ အစီရင္ခံခ်က္ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။
အဲဒီ့ကတည္းကဆိုရင္ အရင္တုန္းက ေျမျမဳပ္မိုင္းေတြရိွခဲ့တဲ့ ေျမ စတုရမ္း ကီလိုမီတာ ရာေပါင္းမ်ားစြာကို ရွင္းလင္းေပးခဲ့ၿပီး၊ မိုင္းေတြနဲ႔ ကလက္စတာ ဗံုးေပါင္း သန္းနဲ႔ခ်ီကို ရွင္းလင္းဖ်က္ဆီးခဲ့တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အေရးအႀကီးဆံုး ကေတာ့ မိုင္းနဲ႔ကလပ္စတာဗံုးေတြေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသေၾကမႈဟာ ငါးေထာင္ေအာက္ထိကို အေတာ္ေလး က်ဆင္းသြားတယ္လို႔ ေရးထားပါတယ္။
ဆီးရီးယားနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏွစ္ႏိုင္ငံဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္းသံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ရိွေနတုန္းပဲလို႔ UNMAS ညြန္ၾကားေရးမႈး Marcailiou က ေျပာပါတယ္။
“ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ေျမျမဳပ္မိုင္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသေၾကမႈ အျမင့္ဆံုး ႏိုင္ငံေတြ ထဲက တႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ အထိျဖစ္ေနသလဲ၊ အစိုးရအပါအ၀င္ေပါ့ - ျပႆနာေတြဟာ ဘယ္လိုလဲဆိုတာကိုေတာ့ မသိရေသး ပါဘူး။ ေျမျမဳပ္မိုင္း အားလံုးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထုတ္လုပ္ၿပီး၊ ေနတိုင္းလိုလိုပဲ အေတာ္ေလးကို အသံုးမ်ားေနပါတယ္။”
UNMAS ဟာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈ ႏိုင္ငံမွာ ေဒသခံလုပ္သားေပါင္း တေသာင္း ရွစ္ေထာင္ေလာက္နဲ႔ လုပ္ကိုင္ေနပါတယ္။ မိုင္းရွာေဖြေရးအစီအစဥ္ေတြ လုပ္ဖို႔ တႏွစ္တႏွစ္ကို ေဒၚလာသန္း ၂၅၀ေလာက္ ကုန္က်ပါတယ္။ အခုလို ကမၻာေနရာ အနွံ႔ မိုင္းရွင္းလင္းေဖာ္ထုတ္ေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္ဟာ လူေတြရဲ႕ အသက္ကို ကယ္တင္ႏိုင္သလို၊ လူသားခ်င္းစာနာကူညီမႈ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းေတြကိုလည္း အေထာက္အကူျဖစ္ေစတယ္၊ ဖံြၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကိုလည္း ေဆာင္က်ဥ္းေပးပါတယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ထုတ္ျပန္ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးမွာ စစ္က်န္လက္နက္ပစၥည္းေတြ မိုင္းေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကေန အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ဖို႔ ဆက္ၿပိး လုပ္သြားရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
VOA
No comments:
Post a Comment